Sarah Baartman Kimdir?

Sarah Baartman Kimdir?

Sarah Baartman, Güney Afrika’da doğmuş bir Khoekhoe kadındır. 19. yüzyıl başlarında Avrupa’ya götürülmüş, orada sömürgeci çıkarlar uğruna halk önünde sergilenmiş ve sömürülmüştür. Ölümünden sonra vücudu bilimsel amaçlarla kullanılmış, ancak 2002 yılında kalıntıları memleketine iade edilmiştir. Hikâyesi, kadın-ırk-sömürge ilişkilerinin kesişimi açısından çok önemli bir tarihsel örnektir.

Sarah Baartman, kalça ve vajinasının büyüklüğü nedeniyle bir ‘ucube’ olarak adlandırılıp Avrupa’ya götürülüp sirklerde ve sokaklarda sergilenen bir kadın.

Sarah 1789’da doğar ve bir süre sonra ailesini kaybeder. Ardından Cape Town’daki bir çiftlikte hizmetçi olarak çalıştırılır. bir gün Alexander Dunlop adındaki bir tabip subay, Sarah’nın İngiltere’de hem eğlence alanında, hem de bilimsel çevrelerde ilgi çekeceğini söyleyip kandırır.

21 yaşındayken Londra’ya götürülür. ilk önce müzelerde ve sirklerde sergilenir. ait olduğu kabile kadınlarının genetik özelliği; kalçalarının ve cinsel organların büyük olmasıdır. bu durum avrupalıların ilgisini çeker. tüm bedenini kaplayan dar bir kıyafet giydirilir, yüzü boyanır ve tüyler takılır ve Afrika halk şarkıları söylettirilerek dans ettirilir. büyük kalçalarını ve cinsel organını izleyenler ona hakaret eder, taciz eder.

Londra’dan sonra Paris’e götürülür ve vahşi hayvanlarla gösteri yapan bir adama satılır. bakıcısının (!) emirlerine göre gösteriler yapar ve henüz 25 yaşındayken belki de yaşadıklarının yükünü kaldıramadığı için ölür.

Fakat öldükten sonra da rahat vermezler. bir başhekim vücudunun kalıbını çıkarır. cinsel organını ve beynini bedeninden ayırıp ilaçlar. saartjie’nin bedeni 1876 yılına kadar Paris’te musee de l’homme’da sergilenir.

Mandela 90’lı yıllarda bedeninin Güney Afrika’ya teslim edilmesi için girişimde bulunur ama sonuç alınmaz. daha sonra diana Ferrusun yazdığı şiirin Fransa’da duyulmasıyla bedeni, vatanına iade edilir.

Ölümü ve Ardından Yaşananlar

• Baartman, 29 Aralık 1815 tarihinde Paris’te hayatını kaybetmiştir.

• Ölümünden sonra, bilimsel kurumlar tarafından vücudunun bazı bölümleri (iskeleti, beyni, genital organları) incelenmiş ve hatta bir müzede sergilenmiştir.

• 2002 yılında, Büyük Britanya ve Fransa’daki uzun görüşmelerin ardından Baartman’ın kalıntıları Güney Afrika’ya geri getirilmiş ve doğduğu bölgeye yakın bir yerde toprağa verilmiştir.

Önemi ve Mirası

• Sarah Baartman’ın hikâyesi, sömürgecilik, ırkçılık, kadın ve bedensel diğerlik temaları açısından sembolik bir anlam taşır. Özellikle Siyah kadın bedeninin Batı modernitesi bağlamında nasıl ticarileştirildiğini ve “öteki” olarak nasıl sunulduğunu gösterir.

• Güney Afrika’da ve dünya genelinde Baartman, eziyet görmüş bir figür olarak değil, direnişin, adalet isteğinin sembolü olarak da anılmaktadır.

• Bugün çeşitli kurumlara onun adı verilmiş, anısı onurlandırılmıştır.

 

SARAH BAARTMAN’IN SERGİLENDİĞİ REKLAM AFİŞİ

 

Afişte büyük harflerle şunlar yazıyor:

“Londra’dan yeni geldi.
İzinle, birkaç günlüğüne burada sergilenecek.
Bay James’in satış salonunda.
Doğanın en harika olayı:
HOTTENTOT VENÜS
Avrupa’da sergilenen tek örneği.”

Devamındaki metinde şu mesajlar yer alıyor:

• Bu kadın, “insan ırkının en olağanüstü kabilesinin canlı bir örneği” olarak tanıtılıyor.

• Güney Afrika’dan geldiği, vücudunun ve tavırlarının çok ilginç olduğu söyleniyor.

• “Doğal haliyle, kabilesinin taktığı süslerle sahneye çıkıyor” deniyor.

• Halkı afişe çağırmak için şu tarz ifadeler kullanılıyor:

  • “Yaşamış en tuhaf ve dikkat çekici yaratılış.”

  • “Prens Regent ve kraliyet ailesi bile onu görmeye geldi.”

  • “Giriş ücreti: bir şilin.”

---

📚 Bu Belge Neden Önemli?

Bu afiş, dönemin ırkçılık, sömürgecilik ve insan bedeninin metalaştırılması kültürünü somut şekilde gösteriyor. Sarah Baartman:

• Avrupa’da “Hottentot Venus” adıyla bir eğlence nesnesi gibi sergilenmiştir.

• İnsanlar para verip vücudunu görmek için sıraya girerdi.

• Bu afiş, onun bir insan değil, egzotik bir merak objesi gibi sunulduğunu gösteriyor.

---

⚠️ Dikkat Çeken İfadeler (Zararlı ama tarihsel gerçek)

• “İnsan ırkının en tuhaf kabilesi…”

• “Doğanın yaşayan harikası…”

• “Kadınlar ve erkekler onu görmek için akın ediyor.”

• “Sessiz, güler yüzlü, hoş tavırlı…” gibi ifadelerle onu uysal biri olarak tanımlamışlar.

---

🎯 Kısaca: Nedir Bu?

✔ Sarah Baartman’ın sergilenmesini duyuran resmi bir reklam afişidir.
✔ 1810’lu yıllarda hazırlanmıştır.
✔ Onu aşağılayıcı ve egzotikleştirici bir dille “merak nesnesi” olarak sunmaktadır.
✔ Tarihsel olarak ırkçılığın ve kadın bedeninin sömürülmesinin somut kanıtlarındandır.