Nöbetçi Eczaneler
Osmanlı’da Sivas Gazeteleri, Matbaanın Anadolu’ya ulaşmasıyla birlikte şehirlerde filizlenen gazete kültürü, toplumsal ve siyasi yaşamın nabzını tutan önemli bir araç haline gelmiştir. Osmanlı İmparatorluğu’nun büyük ve stratejik şehirlerinden biri olan Sivas da bu değişimden payına düşeni almıştır.
Peki, Osmanlı döneminde Sivas’ın ilk yerel gazetesi ne zaman ve hangi adla yayımlandı? İdari merkez olan bu kadim şehirde, maarifi (eğitimi) geliştirmek, ticareti canlandırmak ve hükümetin duyurularını halka ulaştırmak amacıyla basılan bu süreli yayınlar, dönemin Sivas’ına dair hangi ilginç detayları barındırıyordu?
Bu haberimizde, Sivas basın tarihinin köşe taşlarını oluşturan, “Sivas” adını taşıyan ilk resmi vilayet gazetesinden, özel teşebbüsle çıkan diğer önemli yayınlara kadar Osmanlı’da Sivas’ta basılan gazeteleri tanıtacağız. Gelin, mürekkep kokusu hala taze olan bu tarihi sayfalara birlikte göz atalım ve Sivas’ın o dönemdeki entelektüel ve sosyal dokusunu bu kıymetli yayınlar üzerinden çözümleyelim.
1- Sivas Gazetesi (1879)
İl nüshası 02.01.1880 tarihinde yayınlanmıştır. Vilayetin resmi gazetesidir. Sivas Vilayet Matbaasında basılmıştır. İki sayfa Türkçe iki sayfası Ermenice olarak basılmıştır.
Sitemizdeki nüshalardan;
683,1353 ve 1354. sayılar Hakkı Tarık Us Kütüphanesi
Diğerleri Milli Kütüphane nüshalarıdır.
2- Kızılırmak Gazetesi (1913)
İlk sayısı 21 Teşrin-i Evvel 1329 / 3 Kasım 1913 tarihinde yayınlanmaya başlanmıştır. Mesul Müdürü Haraccızade İbrahim Hakkı’dır. İdare mahalli “İttihad Kulübü” olarak belirtilmiştir. “Haftada bir def’a çıkar ictimâ’î, iktis’âdî, edebî Türk gazetesidir” ibaresi bulunmaktadır.
Sitemizdeki nüshalardan;
123. sayı Milli Kütüphane nüshası
diğerleri Hakkı Tarık Us Kütüphanesi nüshalarıdır.
3- İrade-i Milliye Gazetesi (1919)
Anadolunun işgali üzerine yine Anadolu’dan başlayan direniş hareketinin yayın organı olarak neşredilmek üzere Sivas Kongresinde bir gazete neşrine karar verildi İrade-i Milliye namı altında 14 Eylül 1919 / 1335R tarihinden yayınlanmaya başlandı.
Sivas Belediyesince Tıpkıbasımı ve transkripsiyonu birarada bastırılan kitap sitemizdeki nüshaların kaynağını teşkil etmiştir. Orjinal metinler oradan alınmış, transkripsiyon ise aynı kitaptaki metin redakte edilerek sitemize konulmuştur.
NOT: 3 ve 27 nolu sayılar Milli Kütüphane nüshalarıdır.
4- Dilek Gazetesi (1922)
15 Kanun-u Sani 1338 / 15 Ocak 1922 tarihinde neşir hayatına başladı.
Sahib ve imtiyaz müdürü Rıdvan Nafizdir.
Sitemizdeki nüshalar İBB Atatürk kitaplığı nüshalarıdır.
18 numaralı sayının üzerinde tarih bulunmuyor. Sitede bizim verdiğimiz tarih, itibari bir tarihtir.
5- Birlik Gazetesi (1923)
2 Temmuz 1339 tarihinde yayınlanmaya başlamıştır. İtiyaz sahibi ve Mesul müdürü Mehmed Nazif olarak görünmektedir. Sivas Vilayet matbaasında basılmıştır.
Sitemizdeki nüshalar İBB Atatürk Kitaplığı nüshalarıdır.
NOT: 10 ve 11. sayıların tarihleri Teşrin-i Sâni olacakken sehven Teşrin-i evvel yazıldığını düşündüğümüzden tarihi düzelterek kayd ettik.
6- Yeni Nesil Gazetesi (Tarihi Belirsiz)
İmtiyaz sahibi Eflatun Cem, Mesul Müdürü Hüsnü Said’dir. “Ayda bir neşrolunur talebe mecmuasıdır” ifadesi bulunmaktadır. Üzerinde tarih bilgisi bulunmamaktadır.
Sitemizde bulunan tek sayı Hakkı Tarık Us Kütüphanesi nüshasıdır.
7- Duygu ve Düşünce Gazetesi (1927 Cumhuriyet’in İlk Dönemi)
Mesul Müdürü Hüsnü Said, Tahriri Müdürü Eflatun Cem’dir. “Maarif emini Abdüllatif Nevzad Beğefendi’nin himayesinde (mıntıka namına) Sivas Muallimler Birliği tarafından onbeş günde bir neşr olunur, “Terbiye ve ilim mecmuası” ibaresi bulunmaktadır.
Sivas Vilayet Matbaasında basılmıştır.
Sitemizdeki nüshalar Milli Kütüphane nüshalarıdır.
Kaynak: https://www.osmanlicagazeteler.org/